Nông dân đối mặt khủng hoảng giá phân bón

Giá phân bón lập đỉnh mới

Ngày 7.3, giá phân bón trong nước đã tăng lên mức cao nhất từ trước đến nay do nguồn cung khan hiếm. Các đại lý phân bón trong nước cũng hạn chế bán hàng ra mặc dù nhu cầu hỏi mua tăng cao. Diễn biến này xuất phát từ chiến sự ở Ukraine và giá xăng dầu thế giới tăng cao. 

Theo các công ty nhập khẩu phân bón, đối với mặt hàng phân Urea, các bản chào ở mức giá 540 - 560 USD (giá FOB) đều đã bị hủy. Hiện các nhà cung cấp ở khu vực Đông Nam Á đã hết hàng cho đến giữa tháng 4, và mới nhất ngày 3.3 thì nhà máy Urea hạt đục của Brunei tuyên bố tình trạng bất khả kháng để từ chối thực hiện các đơn hàng đã chốt giá rẻ trong tháng 2. 

Riêng Việt Nam mới chỉ có khoảng 3 tàu đã nhận hàng thành công, còn khoảng 30.000 - 40.000 tấn đã bị hủy giao dịch. Các nhà cung cấp ở Trung Đông quyết định tạm dừng các bản chào để theo dõi diễn biến thị trường. Trung Quốc cũng sẽ đứng ngoài cuộc chơi ít nhất đến tháng 6 và nguồn hàng từ Nga, Ukraine thì không còn cửa ra thế giới do cấm vận và tình hình chiến sự tiếp tục leo thang. Một số doanh nghiệp dự báo trong ngắn hạn, giá Urea sẽ sớm quay trở lại mức 800 USD/tấn trong tháng 4, thậm chí có thể lên đến 1.000 USD/tấn nếu giá dầu lên 150 USD/thùng.

Giá phân bón tăng cao khiến nông dân sản xuất càng thua lỗ QUANG THUẦN

Hiện Nga là nhà cung cấp phân bón lớn chiếm tỷ trọng khoảng 30% tổng nhu cầu phân bón trên toàn thế giới, đặc biệt Nga cung cấp đến 70% nguyên liệu đầu vào để sản xuất phân bón tại châu Âu. Mặt khác, các lệnh hạn chế/cấm xuất khẩu một số mặt hàng phân bón chủ lực của Nga và Trung Quốc vẫn chưa có dấu hiệu sẽ được dỡ bỏ khiến nguồn cung các loại phân bón nhập khẩu đặc biệt là Kali và DAP sẽ giảm nghiêm trọng trong thời gian tới, trong khi từ tháng 3, khu vực Đông Nam Á, Ấn Độ và Trung Quốc bắt đầu vụ mới sẽ càng làm trầm trọng thêm tình hình.

Giá phân DAP cũng sẽ trở lại mức 950 USD/tấn trong tháng 4 và khả năng sớm cán mức 1.200 thậm chí 1.500 USD/tấn khi thị trường Brazil có nhu cầu trở lại. Phân Kali nhập khẩu về Việt Nam thời gian tới cũng sẽ vắng bóng hàng từ Nga, Belarus và các nhà cung cấp khác ở Israel, Canada đã sớm đưa ra mức giá 800 - 850 USD/tấn cho hạt bột và 1.000 USD/tấn cho hạt miểng từ nửa sau tháng 6.2022, thậm chí sẽ lên tới 1.200 - 1.300 USD/tấn vào thời điểm cuối năm 2022 đầu năm 2023.

Nông dân lại tự bơi? 

Việt Nam đang trong giai đoạn thu hoạch và sẽ bắt đầu vụ mới từ nửa đầu tháng 4, phía bắc thì đã vào vụ chăm bón lúa đông xuân nên nhu cầu phân bón tăng dần. Cùng với sự tắc nghẽn của thị trường nhập khẩu, các doanh nghiệp dự báo sẽ xảy ra sự thiếu hụt trầm trọng DAP 64% nhập khẩu trong quý 2 và khả năng giá trong nước lên 25 triệu đồng/tấn.

Đối với mặt hàng Urea, các nhà máy sản xuất trong nước trong đó chủ đạo là Đạm Cà Mau và Đạm Phú Mỹ đã xuất khẩu khoảng 200.000 tấn từ cuối tháng 12.2021 và quý 1/2022 nên áp lực tồn kho lên các nhà sản xuất là không lớn. Sau những biến động chính trị, hiện các đại lý cũng hạn chế cung cấp số lượng lớn và chỉ bán cầm chừng. Nhiều khả năng giá đạm Urea sẽ sớm tăng trở lại mức 18 triệu đồng/tấn như đỉnh năm 2021. Đối với mặt hàng Kali, vì 100% đều dựa vào nguồn hàng nhập khẩu nên tình hình tắc nghẽn nguồn hàng từ Nga, Belarus sẽ khiến giá Kali sớm cán mức 15 - 16 triệu đồng/tấn cho hạt bột và 18 - 20 triệu đồng/tấn cho hạt miểng. Thậm chí nếu giá nhập khẩu cán mức 1.000 - 1.200 USD/tấn thì Kali miểng sẽ lập đỉnh mới 24 - 25 triệu đồng/tấn.

Nông dân khắp nơi đang khổ sở vì giá vật tư phân bón, xăng dầu, chi phí nhân công đều tăng mạnh trong khi giá bán sản phẩm lại bèo bọt. Anh Lê Tuấn Vĩ, Hội Nông dân trồng điều ở Bình Phước, bộc bạch: “Năm nay nông dân trồng điều rất khổ vì mưa trái mùa liên tục, chi phí phun thuốc, phân bón đều tăng trong khi giá bán điều thì lại giảm. Người trồng điều như tôi sản xuất chỉ để giữ đất, được giá thì bán đất kiếm cách khác mưu sinh chứ trồng điều khổ quá”. 

Trả lời Thanh Niên, ông Đặng Bá Long, Giám đốc công ty phân bón Điền Trang, nhận định: “Giá phân bón hóa học tăng cao trong khi giá bán nông sản trong nước lại không tăng, đặc biệt các loại trái cây xuất khẩu sang Trung Quốc như mít, thanh long lại bị ách tắc rớt giá khiến nông dân chịu sức ép “trên đe dưới búa”. Những doanh nghiệp sản xuất phân bón hữu cơ như chúng tôi cũng gặp tình trạng khó khăn do nông dân bỏ vườn, giảm chăm sóc”.

Đối với các biện pháp bình ổn, ông Vũ Duy Hải, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Công ty Vinacam, cho biết: “Các loại Kali, DAP, Urea nhập khẩu tăng giá thì sẽ kéo theo giá NPK song hành. Nông dân dường như đã hết kêu cứu nổi và chỉ còn biết tự cứu mình bằng cách giảm sản xuất hoặc giảm chi phí đầu tư. Các cơ quan quản lý Nhà nước có thể ra tay can thiệp bằng cách bỏ thuế nhập khẩu và thuế phòng vệ, hạn chế xuất khẩu, tình hình Urea và DAP chắc chắn sẽ giảm nhiệt. 

Cần thay đổi phương thức canh tác

Trước tình trạng giá phân bón tăng cao, nhiều hợp tác xã nông nghiệp đã nghiên cứu kỹ đồng ruộng kết hợp với kinh nghiệm của nông dân để đề ra phương thức canh tác phù hợp ngay trong vụ đông xuân 2021 - 2022, theo hướng chỉ bón 50% lượng phân để giảm chi phí. 

Nhiều chuyên gia cũng khuyến nghị, để thích ứng tốt nhất trong bối cảnh hiện nay, nông dân cần đẩy mạnh áp dụng tiến bộ kỹ thuật mới để giảm lượng phân bón, sử dụng phân bón hữu cơ thay thế một phần phân bón vô cơ. Bên cạnh đó, khuyến khích, hỗ trợ nông dân tự sản xuất và sử dụng phân bón hữu cơ từ nguồn nguyên liệu sẵn có (phụ phẩm trồng trọt, chất thải chăn nuôi, rác thải sinh hoạt...) để vừa cải tạo đất, vừa nâng cao hiệu quả sử dụng, từ đó giảm sự lệ thuộc phân bón hóa học.

QUANG THUẦN (Theo Báo Thanh Niên)