Góc nhìn thị trường phân bón Tháng 3 và Quý II năm 2022

Phân bón Vinacam được nhập khẩu và đóng gói tại cảng Tp. Hồ Chí Minh

Khủng hoảng chính trị Nga-Ukraina đang làm trầm trọng hơn tình trạng lạm phát vốn đã ở mức “phi mã” đối với nền kinh tế thế giới. Cuộc xung đột được dự báo sẽ nhanh chóng kết thúc, nay có thể sẽ kéo dài khi phương Tây tiếp tục đưa ra những biện pháp trừng phạt mạnh mẽ hơn và sự hỗ trợ về tiền và vũ khí cho Ukraina. Ngày 26/2, Ủy ban châu Âu (EC), Pháp, Đức, Italy, Vương quốc Anh, Canada, và Mỹ cam kết rằng những ngân hàng Nga được xác định sẽ bị ngắt kết nối khỏi hệ thống SWIFT. Việc này sẽ khiến các ngân hàng của các quốc gia khác không thể mở/nhận LC từ các ngân hàng Nga, việc thanh toán cũng không thể được thực hiện bởi USD, Euro, Bảng Anh hay Yên Nhật. Chúng tôi đã trao đổi với các đối tác tại Nga và Belarus, cũng như các ngân hàng lớn tại Việt Nam, hiện chưa có giải pháp thanh toán nào ổn thỏa.

Cuộc xung đột trên còn khiến hoạt động xuất nhập khẩu tại khu vực Baltic và Biển Đen chịu ảnh hưởng nghiêm trọng. Cảng Yuzhny - cảng chính xuất khẩu phân bón của Nga bị đóng cửa. Đã có một tàu chở hàng của Nga bị Pháp bắt giữ và 1 tàu của Moldova và 2 tàu thuộc sở hữu của Estonia và Bangladesh, một tàu hàng khác của Thổ Nhĩ Kỳ, một tàu Panama treo cờ Nhật Bản bị trúng tên lửa ở ngoài khơi Biển Đen. Đây là dấu hiệu cho thấy các tàu chở hàng cũng như các công ty bảo hiểm sẽ khó chấp nhận rủi ro để bảo hiểm và nhận hàng từ các cảng thuộc khu vực này.

Nga hiện là nhà cung cấp khí đốt lớn nhất của Châu Âu, xung đột Nga-Ukraina đã đẩy giá dầu và khí đốt lên 20% so với đầu tuần. Gần đây nhất vụ việc Kho dầu Vasilkovskaya của công ty KLO, Ukraina bốc cháy dữ dội sau khi trúng tên lửa của Nga ngày 27/2 càng củng cố thêm đà tăng của giá dầu. Giá dầu đã vượt $100/thùng trong tuần và được dự báo sẽ lên mức 130$/thùng, thậm chí 150$/thùng. Cho dù Mỹ và các nước đồng minh có xả 60 triệu thùng dầu dự trữ thì nó cũng chỉ như muối bỏ biển mà thôi. Giá dầu tăng đồng nghĩa với cước tàu biển tăng tiếp và dự báo sẽ gia tăng khoảng 30% trong Quý 2 từ mức giá vốn dĩ đã cao ngất ngưởng hiện nay.

Các nước Đông Nam Á, Ấn Độ và Trung Quốc đang bắt đầu vụ mới từ tháng 3 trong khi việc hạn chế xuất khẩu phân bón cũng như cấm vận của phương Tây đối với Nga sẽ làm các sản phẩm phân Kali và DAP bị thiếu hụt nghiêm trọng trong thời gian tới

Nga cũng là nhà cung cấp phân bón lớn chiếm tỷ trọng khoảng 30% tổng nhu cầu phân bón trên toàn thế giới, đặc biệt Nga cung cấp đến 70% nguyên liệu đầu vào để sản xuất phân bón tại Châu Âu. Mặt khác, các lệnh hạn chế/cấm xuất khẩu một số mặt hàng phân bón chủ lực của Nga và Trung Quốc vẫn chưa có dấu hiệu sẽ được dỡ bỏ khiến nguồn cung các loại phân bón nhập khẩu đặc biệt là Kali và DAP sẽ giảm nghiêm trọng trong thời gian tới, trong khi từ tháng 3, Đông Nam Á, Ấn Độ và Trung Quốc bắt đầu vụ mới sẽ càng làm trầm trọng thêm tình hình.

Urea: Các bản chào ở mức giá 540-560$ FOB đều đã bị hủy. Hiện các nhà cung cấp ở khu vực Đông Nam Á đã hết hàng cho đến giữa tháng 4, và mới nhất hôm 3/3 nhà máy Urea hạt đục của Brunei tuyên bố Force Majeure (Bất khả kháng) để từ chối thực hiện các đơn hàng đã chốt giá rẻ trong tháng 2. Riêng Việt Nam chỉ duy nhất có khoảng 3 tàu đã nhận hàng thành công còn khoảng 30-40.000 tấn đã bị loại trừ. Các nhà cung cấp Trung Đông quyết định tạm dừng các bản chào để theo dõi diễn biến thị trường. Các nhà cung cấp Trung Quốc sẽ đứng ngoài cuộc chơi ít nhất đến tháng 6 và nguồn hàng từ Nga, Ukraina thì không còn cửa ra thế giới do cấm vận và tình hình chiến sự tiếp tục leo thang. Ai Cập tăng 140$ lên mức 730$/tấn FOB, giá chào tới Nola, Mỹ tăng 200$ lên mức 770$/tấn so với đầu tuần. Trong ngắn hạn, có nhiều cơ sở để tin rằng giá Urea sẽ sớm quay trở lại mức 800$/tấn trong tháng 4, thậm chí có thể lên đến 1.000$/tấn nếu giá dầu lên 150$/thùng.

DAP: Dưới sự ảnh hưởng mạnh mẽ của chiến sự giữa Nga và Ukraina cùng với các biện pháp trừng phạt ngặt nghèo, giá DAP sẽ sớm tăng do mất nguồn cung quan trọng từ Nga. Mặt khác OCP, Moroco là nhà phân phối lớn nhất thế giới với nguyên liệu quan trọng là ammonia để sản xuất DAP đã không thể tiếp cận nguồn hàng này từ Nga khiến các nhà sản xuất khác ngoài Nga có thể giảm sản lượng tới 1 triệu tấn DAP/tháng kể từ tháng 3/2022. Với các dữ liệu trên, dự báo rằng giá DAP sẽ trở lại mức 950$ FOB trong tháng 4 và khả năng sớm cán mức 1.200$ thậm chí 1.500$/tấn khi thị trường Brazil có nhu cầu trở lại.

Kali: Belarus và Nga là hai nhà cung cấp Kali lớn nhất thế giới, với thị phần chiếm đến 40% nguồn cung toàn cầu. Với bức tranh toàn cảnh hiện nay, giá Kali sẽ có sự tăng giá phi mã trong thời gian sắp tới, đặc biệt là Kali miểng. Các nhà cung cấp đều khẳng định Kali nhập khẩu về Việt Nam thời gian tới sẽ vắng bóng hàng từ Nga, Belarus và chớp thời cơ, Israel, Canada,..đã cảnh báo sẽ sớm đưa ra mức giá 800-850 USD/tấn cho hạt bột và 1.000 USD/tấn cho hạt miểng từ nửa sau tháng 6/2022, thậm chí sẽ lên tới 1.200-1.300 USD/tấn vào thời điểm cuối năm 2022 đầu năm 2023.

Phân bón Vinacam được nhập khẩu và đang được đóng gói tại cảng TP. Hồ Chí Minh

Nhìn nhận của Vinacam

Phía Nam Việt Nam đang trong giai đoạn thu hoạch và sẽ bắt đầu vụ mới từ nửa đầu tháng 4, phía Bắc thì đã vào vụ chăm bón lúa Đông Xuân nên nhu cầu phân bón tăng dần. Giá nông sản có nhiều cải thiện trong thời gian gần đây và có tiềm năng tăng giá mạnh nhờ nhu cầu lương thực rất lớn của thế giới. Chúng tôi cho rằng Việt Nam sẽ tăng sản lượng gieo trồng cho vụ mới, qua đó tăng cầu về phân bón.

DAP: Về các nhà sản xuất DAP trong nước, chúng tôi không nhận thấy có sự cải thiện nhiều về nguồn cung, các tranh chấp về nguồn nguyên liệu vẫn chưa được giải quyết ổn thỏa. Vì vậy cùng với sự tắc nghẽn của thị trường nhập khẩu, dự báo rằng sẽ xảy ra sự thiếu hụt trầm trọng DAP 64% nhập khẩu trong Quý 2 và khả năng giá trong nước lên 25.000.000 đ/tấn là không thể đảo ngược.

UREA: Các nhà máy sản xuất trong nước trong đó chủ đạo là Đạm Cà Mau và Đạm Phú Mỹ đã xuất khẩu khoảng 200.000 tấn từ cuối tháng 12/2021 và Quý 1/2022 nên áp lực tồn kho lên các nhà sản xuất là không lớn. Sau những biến động chính trị do chiến tranh, Đạm Cà Mau đã hạn chế bán hàng cho đại lý, nghe nói hiện tại chỉ giao mỗi đại lý khoảng 100 tấn cho mỗi đơn hàng với lý do tập trung hàng xuất khẩu. Từ các dữ liệu trên Vinacam nhận định Đạm Cà Mau sẽ sớm tăng giá trở lại mức 16.000đ/kg sau khi giảm giá xuống 15.500 đ/kg cách đây 1 tuần và khả năng thị trường sẽ tiếp tục tăng trở lại mức giá 18.000.000 đ/tấn như đỉnh điểm của năm 2021. Dường như người tiêu dùng đã chấp nhận mặt bằng giá mới vì biết rằng đã không có bất cứ biện pháp can thiệp nào từ các cơ quan quản lý Nhà nước để bình ổn giá thị trường Phân bón trong suốt năm 2021.

KALI: Nếu giá Urea còn là một ẩn số vì dẫu sao trong nước đã tự sản xuất được với cung vượt cầu - chỉ cần một động thái hạn chế xuất khẩu để hỗ trợ Nông dân trong nước thì lập tức giá Urea sẽ suy giảm nhanh chóng. Tuy nhiên với Kali thì khác, vì 100% đều dựa vào nguồn hàng nhập khẩu. Rõ ràng tình hình tắc nghẽn nguồn hàng từ Nga, Belarus đang làm giá Kali nóng lên trên toàn cầu. Tại Việt Nam, Giá Kali sẽ sớm cán mức 15-16.000.000 đ/tấn cho hạt bột và 18-20.000.000 đ/tấn cho hạt miểng. Thậm chí nếu giá nhập khẩu cán mức 1.000 - 1.2000 USD/tấn thì Kali miểng sẽ lập đỉnh mới 24.000.000-25.000.000 đ/tấn.

Kali, DAP, Urea tăng giá thì sẽ kéo theo giá NPK song hành. Câu hỏi được đặt ra lúc này là phân bón rồi sẽ tăng đến đâu? Thật khó có câu trả lời chính xác nhưng có lẽ phải chờ đến thỏa thuận hòa bình giữa Nga và Ukraina được ký và phương Tây xóa bỏ các lệnh trừng phạt. Còn trong nước, nếu các cơ quan quản lý Nhà nước ra tay bỏ thuế nhập khẩu và thuế phòng vệ, hạn chế xuất khẩu, tình hình Urea và DAP chắc chắn sẽ giảm nhiệt.

Xin cung cấp cho các quý vị đôi nét theo góc nhìn hạn hẹp của Vinacam. Trân trọng!

VINACAM